Üstün Yetenekli Öğrenciler ve Öğrenme Stratejileri

Üstün yetenekli öğrenciler, özel akademik alanlarda veya zeka, yaratıcılık, sanat ve liderlik kapasitesi yönüyle yaşıtlarına göre yüksek düzeyde performans gösteren ve bu tür yeteneklerini geliştirmek için okul tarafından sağlanamayan hizmet veya faaliyetlere gereksinim duyan çocuklardır. (Bilim ve Sanat Merkezi Yönergesi, 2001 )

Marland raporunda ise aşağıdaki alanların birinde ya da bir kaçında yüksek performans gösterme şeklinde tanımlanmıştır. (Passow, 1993)

a. Genel Zihinsel Yetenek

b. Özel Akademik Yetenek

c. Yaratıcı Düşünce Yeteneği

d. Liderlik Yeteneği

e. Görsel Sanatlarda Yetenek

f. Psikomotor Yetenek

Dr. Karen Rogen Rogers üstün yetenekli 241 çocuğa yönelik yaptığı bir araştırmada öğrencilerin özelliklerine yönelik olarak aşağıdaki sonuçları elde etmiştir. (akt: Karaca ve Sezginsoy, 2005) Üstün yetenekli öğrencilerin,

%99,4’ü hızlı öğreniyor, %99,3’ü geniş bir kelime hazinesi var, %99,3’ünün mükemmel bir hafızası var, %99,3’ü mantığını çok iyi kanıtlıyor. %97,9’u çok meraklı, %96,1’ yaşlarına göre çok olgun, %95’9’unun mükemmel bir espri anlayışı var, %93,8’i gözlemleme yeteneğine sahip, %93,5’i başkalarına karşı merhametli, %85,3’ü çok okuyor,

%93,4’ünün renkli bir hayal gücü var, %92’9’u sayılar konusunda yetenekli, %90,3’ü adalet ve dürüstlük kaygısı yaşıyor, %89,4’ü bulmaca ve Legoları rahatlıkla yapabiliyor, %88,4’ünün yüksek bir enerji seviyesi var, %88,3’ü işlerinin mükemmel olması kaygısını yaşıyor, %85,9’u ilgi duyduğu alanlarda azimli %84,1’i otoriteyi sorguluyor.

Yirminci yüzyılın başına kadar üstün yeteneklilik topluma yaptığı katkılarla ve başardığı işlerle ölçülürdü. 1905’te Stanford-Binet zekâ ölçeğinin geliştirilmesiyle zekânın tanımı değişmiştir. 1975’li yıllara kadar geliştirilen zekâ testleri yaygın olarak kullanılmıştır. Örneğin Stanford-Binet testine göre 140 ZB ve üstünde puan alanlara üstün yetenekli denilirken, WISC R testine göre bu 135 ZB olarak belirlenmiştir. Ancak günümüzde zeka testlerine yapılan eleştiriler ve zeka anlayışının farklı anlam kazanması sebebiyle, üstün yeteneğin tanılanmasında sadece bu testler kullanılmamaktadır. (Ataman, 1996)

Bilgi çağında yaşayan bireylerin, bilgiye erişme yollarını bilmeleri ve bu bilgileri kullanabilmeleri gereklidir. Etkili öğretim sistemlerinde öğrenme ortamı ve çevresi tüm öğrencilerin öğrenme ihtiyaçlarına uygun olarak düzenlenir. Öğrenme stratejileri öğrencilerin bağımsız olarak kendi öğrenme görevlerini gerçekleştirmelerini sağlayan teknikler, ilkeler ya da alışkanlıklardır. Bir strateji bireyin bir görev ya da duruma yaklaşımını gösterir. Bu yaklaşım, öğrencilerin öğrenme görevlerini planlarken, gerçekleştirirken, sonuçları ve performansı değerlendirirken nasıl düşüneceği ve hareket edeceğini içermektedir. (Katims and Harris, 1997)

Üstün yetenekli çocuklar, normal çocuklardan (akranlarından) farklı olarak ayrıcalıklı bir grubu oluşturmaktadır. Çünkü bu çocuklar akranlarından farklı gelişim ve öğrenme özelliklerine sahiptirler. Onların sahip olduğu bu farklı özellikler, eğitimlerinde de farklı düzenlemeleri gerektirmektedir. (Kontaş, 2009) Öğretme-öğrenme sürecinde görev alacak eğitimcilerin bu özellikler doğrultusunda düzenlemelere gitmesi, sürecin daha etkili ve verimli olmasına hizmet edecektir. (Kontaş, 2010)

Üstün yetenekli öğrencilerin öğrenmede hangi öğrenme stratejilerini kullandıklarının veya ne tür öğrenme yollarını tercih ettikleri öğretmenlerce bilinmesi gerekmektedir. Öğrenme stratejilerinin nasıl kullanılacağı öğrencilere öğretilmeli, öğrencilerin farklı öğrenme stratejilerini kullanabilecekleri öğretme- öğrenme ortamları düzenlenmelidir. Öğrencilerin öğrenme stratejilerini kendi öğrenmelerinde etkili olarak kullanabilmeleri için öğrenme stratejilerinin neler olduğu, özellikleri, nasıl kullanılmaları gerektiği, hangi durumda ve niçin kullanmaları gerektiği konularında bilgilendirilmeleri gerekmektedir. (Senemoğlu, 2004) Öğrenme stratejileri öğretiminin en belirgin yararı, öğrencilerin bağımsız öğrenmelerine rehberlik etmesidir. (King-Sears, 1997)

Kaynaklar

Ataman, A. (1996). Eğitimimize bakışlar I. (ed. Dr. İ. Fındıkçı) İstanbul: Kültür Koleji Eğitim Vakfı Yayınları.

Bildiren,A.,Uzun,M.(2007) Üstün Yetenekli Öğrencilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Tanılama Yönteminin Kullanılabilirliğinin İncelenmesi Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Yıl 2007 (2) 22. Sayı 33

Karaca, D. Ve Sezginsoy, B. (2005). ‘Bilim sanat merkezlerindeki proje çalışmalarının yeri, önemi ve değerlendirilmesi’ 1. Fen ve Teknoloji Eğitimi Sempozyumu, Ankara.

Katims, D. S & Harris, S. (1997). Improving the reading comprehension of middle school students in inclusive classrooms. Journal of Adolescent & Adult Literacy, Vol. 41 Issue 2

King-Sears, M. E. (1997). Best academic practices for inclusive classrooms. Focus on Exceptional Children, 29 (7)

Kontaş, H. (2009). Bilsem öğretmenlerinin program geliştirme ihtiyaçlarına ilişkin geliştirilen programın etkililiği.(Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Kontaş,H. (2010) Learning Strategies of Gifted Elementary Students* Elementary Education Online,

M.E.B. Bilim ve sanat merkezi yönergesi , (2001) .

Passow, A. H. (1993). National / state policies regarding education of the gifted’ (ed. K. A. Heler, F. J. Mönks, A. H. Passow) İnternational Handbook of Resarch and Development of Giftedness and Talent. Oxford: Pergamon Pres

Senemoğlu, N. (2004). Gelişim Öğrenme ve Öğretim: Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Gazi Kitabevi.