|
|
Yakup Z. Birinci
KalDer Bursa Şubesi
Sağlıkta Kalite Uzmanlık Grubu adına |
Futbol ve Reaksiyon Zamanı
Günümüzde spor bilim insanları, spor hekimleri ve eğitimciler birlikte çalışarak sporcuların daha başarılı olabilmesi için çeşitli araştırmalar yapmakta ve sporcuların en az eforla en yüksek performansı elde etmelerinin yollarını araştırmaktadırlar. Özellikle büyük bir endüstri haline gelen futbol olgusunda başarı en ufak detaylarda gizlidir. Ve bu yüzden yüksek performans düzeyine ulaşmada etken olan motorik özelliklerin geliştirilmesine yönelik araştırmalar, son yıllarda yoğunluk kazanmaktadır (1).
Futbol genişce bir oyun alanında, çok sayıda oyuncunun katılımıyla, oyun kuralları gereği belirlenmiş sınırlı bir alanda, sonucun kalelere atılan ya da yenilen gollerle belirlendiği, kaleci pozisyonu dışında el harici vücudunun her yerinin kullanılarak futbol topuyla oynanan bir spordur. Bir karşıt ve tezatlar oyunu olması, çok sayıda değişkenden etkilenmesi ve ani değişimlerin yaşanması oynayan ve seyredenleri yeni pozisyonlara, heyecanlara ve zevke taşıması nedeniyle diğer spor dalları arasında özel bir yer edinmesine sebep olmaktadır (2).
Futbolu fizyolojik açıdan incelediğimizde ise; aerobik ve anaerobik yüklenmelerin sıra halinde kullanıldığı, kassal ve kardiyorespiratuvar kondüsyon gerektiren, bir dizi hareketlerin koordineli olarak yapıldığı spor dalıdır (3).
Sporda zaman faktörü, sportif performansın gelişimi açısından çok önemlidir. Bir sprinterin yada yüzücünün tabanca sesi ile en kısa zamanda harekete başlayabilmesi, ya da futbolcunun ve tenisçinin gelen topa vurabilmesi, boksörün rakibine göre daha hızlı konum değiştirebilmesi, performansın değerlendirilmesinde reaksiyon zamanının ne kadar önemli olduğunu gözler önüne sermektedir (4).
Sporda başarı için sporcunun fizyolojik ve motorik özellikleri yönünden üst seviyede performans sergilemesi gerekir. Özellikle futbolcu için, kısa mesafeli sürati gerektiren eylemlerde, olayların daha önceden sıralanması ve rakipten daha önce hareketlenmeleri avantaj sağlayacaktır. Bunu sağlayacak parametrelerden biri de reaksiyon zamanıdır (2).
Reaksiyon zamanı, insanın duyu ve motor entegrasyonunun incelendiği araştırma konularından birisidir. Kalıtsal bir niteliği olan reaksiyon zamanı, canlının yaşamını ve fonksiyonlarını sürdürmesi içinde hayati bir önem taşır. Reaksiyon zamanı bir duyu organı yada duyu alanına uyaranın verilmesi ile faaliyet organında faaliyetin belirmesine kadar geçen süre olarak açıklanmıştır. Elektromyografik reaksiyon zamanı, premotor zamandır ve uyaranı fark etmek, seçmek ve uygun cevabı programlamak için gerekli olan süreyi açıklar (4).
Reaksiyon zamanı bir çok spor branşında sportif performansın belirleyici faktörüdür. Uzun yıllardan beri yapılagelmiş çalışmalar, fiziksel antrenman ile reaksiyon zamanının kısaltılabileceğini ortaya koymuştur (5).
Kondisyonel ve teknik kapasiteleri aynı olan sporculardan reaksiyon zamanı kısa olan sporcu daha başarılıdır ve branştan branşa önemi değişmektedir. Algılarımız yönünden, özellikle uyaranlar açısından, sporda rakiplerimizden önce harekete geçebilmemizi sağlamada reaksiyon zamanının uzunluğu kısalığı ayrıca önem taşımaktadır (4).
Konter’in 1997’de yayınlanan reaksiyon zamanını incelediği çalışmasında , reaksiyon zamanı modern futbolda performansın belirleyicilerinden olduğunu; alan, zaman ve rakibin baskısı altında kalan oyuncuların süratli karar verebilme yeteneğine sahip olması gerektiğini ortaya koymuştur. Buradan yola çıktığımızda reaksiyon zamanı daha kısa olan sporcunun daha başarılı olma ihtimali önemli derecede yükselmektedir denilebilinir (6).
Reaksiyon sürati; duyu sistemleri ile ilişkili olarak, futbol oyununda çoğunlukla kinestetik, sesli ve görsel uyaranlarla birlikte yoğun bir şekilde kullanılmakta ve futbolcunun performansının belirleyici unsuru olabilmektedir (1,2).
Bursa İnegölspor Futbol Okullarında 2015 yılında yaklaşık olarak 350 sporcumuza yapmış olduğum reaksiyon zamanı analizinde; reaksiyon zamanı değeri iyi olan sporcularımız ile bölgelerinde hedef oyuncu statüsündeki sporcularımız %90 civarında tutarlılık göstermiştir.
Günümüzde kazanmayı ya da kaybetmeyi en ufak detayların belirlediği futbolda; antrenör arkadaşlarımıza çalışıldığında farkını göstereceği bilimsel çalışmalarca kanıtlanmış reaksiyon zamanı olgusunu, antrenmanlarına ilave etmelerini ve önem vermelerini önermekteyiz. Çünkü reaksiyon zamanı süratin en önemli bileşenlerinden birisi olup ayrıca algısal gelişimin temel göstergesidir.
KAYNAKÇA
1-) FUTBOL BRANŞINA KATILAN 9–14 YAŞ GRUBU ERKEK ÇOCUKLARININ IŞIK REAKSİYON
ZAMANLARININ BELİRLENMESİ Hayrunisa BOYAR, 2013 Yüksek Lisans Tezi
2-) Profesyonel Futbolcuların Oynadıkları Mevkilere Göre Görsel ve İşitsel Reaksiyon
Sürelerinin İncelenmesi SELÇUK ÜNİVERSİTESİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR BİLİM DERGİSİ,
2012; 14 (1): 5-11
3-) TÜRKİYE’DEKİ MİNİK FUTBOLCULARDA REAKSİYON ZAMANI, VİTAL KAPASİTE
DEĞERLERİ VE LATERİZASYON DAĞILIMINDA SOLAKLIK SORUNU SPORMETRE Beden
Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2007, V (3) 95-100
4-) 13-14 Yaş Grubu Bilgisayar Oyuncuları İle Farklı Branşlardaki Sporcuların Reaksiyon
Zamanlarının İncelenmesi Yakup Zühtü BİRİNCİ, 2016, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ
Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Fakültesi
5-) KONSANTRASYON ÇALIŞMALARININ REAKSiYON ZAMANI ÜZERiNE ETKiSi Muzaffer
ÇOLAKOGLU, Şefik TiRYAKi, Süleyman MORALI SBD, (4) 4, 1993 32-47 Spor Bilinıleri
Dergisi
6-) 8-10 YAŞ KIZ ÇOCUKLARINDA 12 HAFTALIK TENİS ANTRENMANLARININ GÖRSEL VE
İŞİTSEL REAKSİYON ZAMANINA ETKİSİNİN İNCELENMESİ Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi
Ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 5, Sayı 3, 2011 Şeniz Karagöz
| 
