Dr. Ö. Serdar Erbek Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı, Özel Burtom Laboratuvarı KalDer Bursa Sağlıkta Kalite Uzmanlık Grubu Üyesi

Erişkinlerde Aşılama

Hepimizin kendi çocukluğumuzdan ya da çocuklarımızdan bildiği aşı uygulamaları, erişkin yaşlarda da devam etmelidir.Bununda nedeni bazı kişilerin çocukluk döneminde aşılanmamış olması  veya bazı aşıların koruyuculuğunun ömür boyu devam etmemesidir. Aşı nedir; organizmaya  uygun yolla verildiğinde  bağışıklık yanıtı oluşturan, canlıların enfeksiyondan korunmasını sağlayan maddelerdir.

Rutinde hangi aşılar erişkinlerde uygulanabilir;

1)     İnfluenza aşısı(Grip Aşısı):

18-64 yaş arası erişkinlerde kas içi ya da deri içi uygulanabilir. 65 yaş üstü kişilerde standart doz ya da bazı durumlarda (hekimin uygun görmesi halinde) yüksek doz uygulanabilir. İleri derecede immun yetmezliği olan hastalara bakım yapan sağlık personeli, eğer canlı virus ile aşılanmış ise hastalara 7 gün süresince temas etmemelidir. Bakım evleri ve huzurevlerinde yaşayanlar, kronik akciğer ve kalp hastalığı bulunanlar, şeker hastalığı olanlar, böbrek işlev bozukluğu olanlar aşılanmalıdır.

65 yaş üstü kişilerde ve durumu hekim tarafından raporlanmış riskli kişilerde aşı ücreti devlet tarafından ücretsiz  karşılanmaktadır. Aşı her yıl tek doz olarak uygulanır.

2)     Difteri-Tetanoz aşısı:

Tüm erişkinlere önerilir. Erişkin hiç aşılanmamış ise 0 (ilk aşının yapıldığı zaman),1, 12.aylarda 3 doz olarak yapılır.10 yılda bir rapel (hatırlatma) doz uygulanır. Eğer 3 dozluk şema tamamlanmamış ise veya 10 yıldan fazla süre geçmiş ise 1 veya 2 doz rapel doz yapılır.

Yaralanma durumlarında kişinin aşı durumu bilinmiyor ise, 3 dozdan az aşı uygulanmış ise sadece tetanoz aşısı yapılır. Yaraya toprak, dışkı, tükürük bulaşmış ise, batma tarzında ise,  kurşun

yaralanması, donma ve yanık sonucu oluşmuş ise hem aşı hem de tetanoz  ımmunglobulini  yapılır.

Gebelerde ise tercih 27-36. Haftalar arası 1 ay ara ile 2 aşı uygulanmasıdır.

Aşı kas içine uygulanır.

3)     Varicella (suçiçeği) aşısı:

Tüm yaşlarda bağışık olmayan kişilere 4-8 hafta ara ile 2 doz önerilmektedir. Ağır hastalığı bulunan riskli gruba bakan sağlık personeli, aile içinde bağışıklık sistemi yetersiz  kişi varsa diğer aile üyeleri, öğretmenler, çocuk bakıcıları, yatılı okulda okuyan öğrenciler, askeri personel aşılanmalıdır.

       4) HPV (Human Papilloma Virus ) aşısı :

100’den fazla alt tipi olduğu bilinen bu virüsün bazı tiplerinin  rahim ağzı kanserine neden olduğu gösterilmiştir.

13-26 yaş arası kadınlar,13-21 yaş arası erkekler 3 doz aşı ile bağışıklanmalıdır.  22-26 yaş arası erkeklere de uygulanabilir.

Uygulamada ilk aşıyı takiben 4-8 hafta sonra 2.doz., ilk dozdan 24 hafta 2.dozdan sonra ise en az 12 hafta geçmek şartı ile 3.doz aşı yapılır.

5)     MMR(mumps-measles-rubella/kabakulak-kızamık-kızamıkçık) aşısı:

Erişkinler için enfeksiyon geçirmemiş kimselere önerilmektedir. Gebe olma  olasılığı bulunanlara, 4 hafta içinde hamilelik planlayanlara yapılmamalıdır.Aşı olan kişinin beraber yaşadığı alanlarda immun yetmezlikli kişi bulunmamalıdır.

İlk dozdan sonra en az 28 gün geçmelidir. Toplam 2 doz uygulanır.

6)     Pnömokok  aşısı:

 Pnömokok hastalığına  Streptococcus pneumoniae  bakterisi neden olur. Bu bakteri yakın temas yoluyla insandan insana geçer. Pnömokok hastalığı kanda enfeksiyon, pnömoni (zatürre) ve menenjit  gibi ciddi sağlık problemlerine neden olur.

Aşı enfeksiyon açısından risk taşıyan kişilere uygulanır. (65 yaş üstü kişiler, diabeti olanlar, kronik böbrek hastalığı olanlar, dalağı alınmış kişiler, orak hücreli anemisi olanlar, bağışıklık sistemi baskılanmış olanlar, kohlear implantı olanlar)

Kas içine ya da deri altına tek doz yapılır.65 yaş üstüne 2.doz yapılabilir.65 yaş üstü olanların aşıları resmi kurumlarca karşılanır.

7)     Hepatit A  aşısı:

Daha önce Hepatit A virüsü ile karşılaşmamış erişkinlere önerilir. Risk altındaki gruplara (sağlık personeli , pıhtılaşma faktörü bulunan konsantreleri kullanan kişiler, kronik karaciğer hastalığı olanlar ve bu enfeksiyonun yaygın olduğu bölgelere  yolculuk edenler) aşı uygulanmalıdır.

6 ay ara ile 2 doz uygulanır.

     8)  Hepatit B aşısı:

Risk altındaki gruplara (hemodiyaliz hastaları, konsantre kan ürünü kullananlar, sık aralıklar ile kan transfüzyonu yapılanlar, sağlık çalışanları, sık cinsel partner  değiştirenler, Hepatit  B taşıyıcılarının eşleri, ev içinde yaşayan diğer kişiler) aşı uygulanmalıdır.

Kas içi ya da deri altına uygulanır. 0-1-6. aylarda yapılır.

Erişkinlere uygulanabilecek aşılar bunlardan ibaret değildir.Özellikle sık yurt dışı yolculukları yapanlar için başka değişik aşılar uygulanabilir.Bunlar ile ilgili güncel bilgilere www.cdc.gov/travel adresinden  ulaşılabilir.

Sağlıklı kalmanız dileği ile…