Okul Fobisi

Çocuğunuz okula başlarken ilk günlerde bazı sorunlar yaşanması mümkündür. Çocuklar için en büyük korku; anne babadan ayrılma, ortada kalma, okuldan dönüşte anneyi evde bulamama korkusudur. Normal gelişim gösteren bir çocukta bu durum kabul edilebilir. Ancak sorun okula başlamakla ilgili değildir. Bağımlı, ilişki kuramayan, arkadaşları ile oyunu reddeden, anne ile ilişkisi sağlıklı organize edilememiş bir çocuğun okula başlarken sorun yaşaması beklenmektedir.   Aslında her yeni durumun uyum sorunu yaşatıyor olması normaldir. Anneden ayrılık deneyimini ilk defa okula başlarken yaşayan çocuklar, bu dönemde okulun içine girmeye ikna olmakta zorlanırlar ve tedirgin olurlar.

Çocukların okuldan korktuğu bir tür ayrılma kaygısıdır. Çocuk okula gitmeyi reddedebilir ya da ana-babadan ayrılınca ortaya çıkan yoğun kaygı-korku nedeniyle büyük güçlükler çekerek okula gider.

Okul fobisi olan çocukların ortak özellikleri aşırı duygusal ve anneye aşırı bağımlı olmalarıdır. Anne babaların çocuk için yeterli güven duygusunu sağlayacak ortam yaratamamış olmaları bu çocukların okula gittiklerinde farkında olmadan güvensizliklerini okula da yansıtmalarına neden olmaktadır.

Anne ve çocuk arasındaki bağımlı ilişkide;        

·         Annenin çocuğun bireyselleşmesine izin vermemesi, bir bakıma annenin de çocuğa bağımlı olması,

·         Ev içinde baskılı-kaygılı ortamların olması,

·         Yeni bir kardeşin gelmesi,

·         Çocuğun bu süreci henüz anlayamamış olması,

·         Anne ve babanın çok kaygılı kişiler olmaları,

·         Aile içinde bir yakının kaybı ve hastalıklar etkili olabilir.

                                             Okul Fobisinin Nedenleri

Okul fobisi olan çocuk görünüşte nedensiz olarak okula gitmekten korkmaktadır. Ancak bu korkuyu oluşturan bazı temel etmenler vardır.

Bunların başında baskının egemen olduğu aile ortamı sayılabilir. Okul fobisi olan çocukların yaşamlarının daha önceki yıllarında anneleri tarafından aşırı özen içinde büyütüldükleri görülür.

Bu annelerin; sürekli olarak çocuklarını memnun ederek, onların sevgisini kazanma çabası içinde oldukları, çocuklarının tüm gereksinimlerini karşıladıkları ve onları sürekli olarak hayal kırıklığına uğramaktan korudukları, çocuklarının bedensel rahatsızlığıyla yakından ilgili oldukları, çocukları gözlerinin önünde olmadığında kendilerini çok yalnız hissettikleri görülmektedir. Bu anneler psikolojik ve fizyolojik olarak da çocuklarıyla yakın olma gereksinimi duyarlar. Bazılarının çocuklarını anaokuluna göndermekten kaçındıkları gibi arkadaşlarının evine oyun oynamak için bile göndermek istemediği görülmektedir. Bu tür yaşantılar çocuklarda ayrılık endişesi oluşturabileceğinden okul fobisini tetikleyen nedenler arasında sayılabilir.

Yeni durumlar, bazı çocuklarda okul fobisinin oluşumu için başlı başına bir neden olabilir. Yeni eve taşınma, okula başlama,  yeni sınıfa geçme ya da farklı koşullar fobiye neden olabilir.

                                             Okul Fobisinin Belirtileri

·         Çocuk okula gitmeyi reddeder,

·         Sık sık baş ve karın ağrısı, mide bulantısı gibi fiziksel şikâyetleri olur,

·         Aşırı bir şekilde hayvanlardan, hırsızlardan korkar,

·         Çocuk hem kendisinin hem de anne babasının güvenliğinden sürekli olarak endişe eder ve korkar,

·         Karanlıktan çok korkar,

·         Aşırı bağımlı davranışlar sergiler,

·         Yalnız başına kaldığında kendisini güvende hissetmez,

·         Ev içinde sürekli olarak anne babasının etrafında dolaşır,

·         Anne babadan ayrılma sırasında çocuk kriz ve panik yaşar,

·         Geceleri uyumakta zorlanır, uykularında düzensizlik olur, kâbus görür.

                          Okul Fobisini Tetikleyen Durumlar

Çocuk kendini güvende hissetmiyor ve sürekli olarak “sen yapamazsın!, beceremezsin, başaramazsın” ön yargısıyla anne-baba tarafından gururu kırılıyorsa, diğer taraftan “onlar öyle, sen neden böylesin” gibi yaklaşımlarda bulunuluyorsa bu tür davranışlar çocukta okul fobisine yol açabilir. Sosyal fobisi olan anne babanın çocuklarında sosyal fobi olasılığı fazladır. Bunun genetik mi yoksa öğrenme yoluyla mı geçtiği tam olarak bilinmemekle birlikte çocuklara destek olmak bu durumda çok önemlidir.

                                Okul Fobisi Olan Çocuğa Nasıl Yardımcı Olabiliriz?

Okul fobisinde çocuklara yapılacak en iyi şey, çocuğunuzu mümkün olduğunca çabuk okula geri götürmenizdir. Okula devam çocuğunuzun okul korkusunda yaşadığı fizyolojik belirtilerin azalmasına yardımcı olur ve sonunda çocuğunuz okula gitmekten yeniden zevk almaya başlar. Bu nedenle çocuğunuzu okula gitmeye devam ettiği sürece kendini daha iyi hissedeceği konusunda ikna ediniz.

Çocuk için sabahları okula gitmek güç gelebilir. Çocuğunuza kendisini nasıl hissettiğini sormayın bu durum çocuğunuza şikâyet etmek için fırsat ve cesaret verecektir. Çocuğunuzu gözleyin, eğer ev içinde dolaşabiliyor ve rahatsız görünmüyorsa çok fazla tartışmadan onu hemen okula hazırlayın ve gönderin.

Çocuğunuzun sağlığı konusunda endişeliyseniz doktor kontrolü yararlı olacaktır. Aksi halde okula gönderin ve öğretmeni durumdan haberdar edin. Çocuğunuz okula geç kaldığında, servisi kaçırdığında, mutlaka onu okula göndermek için başka çözümler geliştirin ve en kısa zamanda okula gönderin. Bazen çocuğunuz okuldan kaçarak eve dönebilir. Bu durumda da yapmanız gereken onu okula geri götürmektir.  

Okul çalışanlarını konu hakkında bilgilendirmeniz, görevlilerin çocuğunuzu anlamasına yardımcı olur. Eğer çocuğunuzun okulda anksiyeteye bağlı fizyolojik sorunlarının artmasından korkuyorsanız, öğretmenin ya da okul yönetiminin izniyle 10-15 dakika dinlenmesini öneriniz.

Okula gitme vakti dışında bir zamanda çocuğunuzla okul korkusu hakkında konuşun. Okul korkusu hakkında çocuğunuzu suçlamayın ya da küçümsemeyin. Bu durumun birçok çocuk tarafından yaşanabileceğini ve zaman içinde kendisini mutlaka daha iyi hissedeceğini anlatın.

Çocuğunuzu tam olarak neyin mutsuz ettiğini öğrenmeye çalışın. Çocuğunuzu kaygılandıran şeyin ne olabileceğini sorun. Eğer konu hakkında yapabilecekleriniz varsa elinizden geleni yapacağınızı söyleyin.

Okul fobisi olan çocuklar, okul dışında daha çok aileleri ile zaman geçirmek, evde oynamak, odalarında yalnız kalmak ya da televizyon seyretmek vs. isterler. Birçoğu geceleri arkadaşlarının evinde kalmak istemezler. Kafalarında evlerine dönme düşüncesi vardır.

Böyle durumlarda çocuğunuzu akranları ile vakit geçirmesi için teşvik edin. Çocuğunuzu çeşitli aktivitelere göndermek, arkadaşlarını evinizde geceleri kalmaları için davet etmek, çocuğunuza yardımcı olacaktır.

Kaynak: Veli Uyum Programı    

Görseller: Yerdeki Yıldızlar Filmi'nden