Bahar KANLIOĞLU KalDer Bursa Şubesi Çevre ve İş Güvenliğinde Kalite Uzmanlık Grubu Üyesi

İş Sağlığı ve Güvenliğinde İnsan Unsuru

Bugüne kadar iş sağlığı ve iş güvenliği yönetiminde geleneksel yaklaşım; işin çoğunlukla  “donanım” yönüne (tesis ve ekipmanlar iş yeri ve malzemeler) yoğunlaşmaktaydı. Bu yaklaşım genelde kaza sayılarını ve hastalıkları azaltmakta oldukça etkili olmuştur ve “Emniyetli İşyeri Stratejisi”  olarak adlandırılır. Ancak işyerinde gerçekleşen kazaların çoğunluğunun teknik etkenlerin yanı sıra kazaların gerçekleşmesinde etkisi olan yapılan veya yapılmayan davranışlar açısından insan etkenine dayandığı çoğunluk tarafından artık kabul görmektedir. Emniyetli davranışı geliştirme yaklaşımına “Emniyetli İnsan Stratejisi” denmektedir. Deneyimler emniyetli iş yeri ve emniyetli insan stratejilerinin birleşiminin gerekliliğini göstermektedir.

Alınan önlemlerin geçici kalmaması, bunun iş hayatının bir parçası olarak tüm çalışanlar tarafından benimsenmesi ise ilgili işyerinde güvenlik kültürünün gelişmesi ile sağlanabilmektedir. Her işyerinin kendi içinde oluşturduğu kültürü vardır ki çalışanların kendi aralarında resmi veya sessiz kuralları içermektedir. Tavırlar veya kabul edilmiş veya “normal” davranış tarzları bir organizasyondan diğerine farklılık gösterir. İş güvenliği kültürü, organizasyonun sosyal, resmi, teknolojik ve bireysel yapıları arasındaki birleşik ekilenimin bir sonucudur. Gelişmiş bir iş sağlığı ve iş güvenliği kültürü ile başarılı bir iş sağlığı ve iş güvenliği performansı arasında doğru bir orantı vardır. Her seviyede iş güvenliğine verilen önem, eğitimli yöneticiler ve işçiler, iyi aktarılmış prosedürler ve standartlar, çalışan grupları, iş birimleri ve müteahhitler arasındaki iyi bir işbirliği ve net bir şekilde bildirilmiş sorumlulukların, risk kontrolünde olumlu etkileri vardır.

İş güvenliği kültürü  görünür ve görünmez bileşenlerden oluşur;

-  İş güvenliği kuralları , prosedürler,  istatistikler ve davranışlar İSG Kültürünün yalnızca %10’unu

oluşturmaktadır.

-  % 90’lık kısmı ise görünmez bileşenlerdir, bunlar dile getirilmeyen kurallar ya da

inançlardır.

İş güvenliğini etkileyen inançlar işletme kültürü içinde saklı bir şekilde yer alır. Hiçbir zaman dile getirilmez ama geçmişteki tecrübe ve gelenekler nedeniyle varlıklarını korurlar.

Olumlu bir iş güvenliği kültürünün ölçülebilir sonuçları şunlardır:

-  İş emniyeti kuralları ve prosedürlerine uyum seviyesinde artış

-  Çalışanların moralinde artış

-  Çalışanlardan gelen şikayetlerde azalma

-  İşe giriş ve çıkışlarda (istifa) azalma

-  İşe gelmemelerin azalması

- Hastalık veya kaza oranlarında azalma